Η υποδούλωση στους Οθωμανούς υπήρξε επώδυνη για τους χριστιανικούς πληθυσμούς που βρέθηκαν κάτω από την κυριαρχία τους. Οι περιοχές οι οποίες προέβαλλαν αντίσταση υπέστησαν σφαγές, εξανδραποδισμούς, λεηλασίες, καταστροφές κ.λπ. Οι υπόδουλοι υποχρεώνονταν σε καταβολή δυσβάσταχτων φόρων, με κυριότερο τον κεφαλικό φόρο ή χαράτσι, υφίσταντο βίαιους εξισλαμισμούς, υπέμεναν ασυδοσίες και ταπεινώσεις από τους Οθωμανούς κυριάρχους, αναγκάζονταν σε αγγαρείες κ.ο.κ. Περιοχές οι οποίες είχαν δηλώσει υποταγή ή είχαν ξεχωριστή, κυρίως οικονομική, σημασία, π.χ. η Χίος λόγω της παραγωγής μαστίχας, απολάμβαναν κάποια προνόμια, όπως μείωση ή απαλλαγές φόρων, εμπορικά προνόμια, απαλλαγή από το παιδομάζωμα, κάποιας μορφής αυτονομία κ.ά., τα οποία εύκολα μπορούσαν να χάσουν. Η οθωμανική κυριαρχία δεν είχε την ίδια διάρκεια αλλά ούτε την ίδια μορφή παντού.
Σκλαβοπάζαρο. Διόραμα του Άγγελου Γιακουμάτου.
Σκλαβοπάζαρο (λεπτομέρεια). Διόραμα του Άγγελου Γιακουμάτου.
Σκλαβοπάζαρο (λεπτομέρεια). Διόραμα του Άγγελου Γιακουμάτου.
Το Παιδομάζωμα
Το μεγαλύτερο από τα δεινά που υφίσταντο οι χριστιανικοί πληθυσμοί της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ήταν η υποχρεωτική στρατολόγηση παιδιών ηλικίας 6-15 ετών. Το παιδομάζωμα (devshirme) εφαρμόστηκε σε συγκεκριμένες περιοχές από το δεύτερο μισό του 15ου αιώνα έως περίπου το μέσο του 17ου αιώνα. Τα παιδιά που επιλέγονταν εξισλαμίζονταν και λάμβαναν ειδική εκπαίδευση. Από αυτά επιλέγονταν τα στελέχη της οθωμανικής διοίκησης και επανδρώνονταν τα σώματα των γενιτσάρων.
Σκηνή παιδομαζώματος. Λιθογραφία (ΕΙΜ, αρ.κατ. 4948/72)
Η φυγή των Παργινών
Πάρτε, μανάδες, τα παιδιά, παπάδες, τους αγίους.
Άστε, λεβέντες, τ’ άρματα κι αφήστε το τουφέκι,
σκάψτε πλατιά, σκάψτε βαθιά όλα σας τα κιβούρια,
και τ’ αντρειωμένα κόκαλα ξεθάψτε του γονιού σας.
Της Πάργας (δημοτικό τραγούδι)
Η φυγή των Παργινών. Λιθογραφία.
Η κατάληψη της Πάργας από τους Τούρκους αποτελεί ξεχωριστή περίπτωση. Η πόλη είχε περιέλθει το 1814 στους Άγγλους. Οι Τούρκοι, που είχαν προσπαθήσει επανειλημμένα να την κατακτήσουν, χωρίς αποτέλεσμα, τη διεκδικούσαν επίσης. Το 1819 ο Άγγλος αρμοστής των Επτανήσων Θωμάς Μέτλαντ πούλησε την πόλη στον Αλή πασά, έναντι 156.000 λιρών, με αντάλλαγμα την εδραίωση της βρετανικής προστασίας στο Ιόνιο. Οι Παργινοί, 5000 άτομα, αναγκάστηκαν να καταφύγουν πρόσφυγες στα Επτάνησα, παίρνοντας μαζί τους μόνο τα οστά των προγόνων τους, καθώς οι Άγγλοι είχαν πουλήσει ακόμη και τις εικόνες των ναών.
Η φυγή των Παργινών (λεπτομέρεια). Διόραμα της Βασιλικής Φατή.
Η φυγή των Παργινών (λεπτομέρεια). Διόραμα της Βασιλικής Φατή.
Η φυγή των Παργινών (λεπτομέρεια). Διόραμα της Βασιλικής Φατή.
Η καθημερινή ζωή υπό οθωμανική κυριαρχία
Η ζωή συνεχίστηκε κάτω από την οθωμανική κυριαρχία. Οι υπόδουλοι επιτρεπόταν να διατηρήσουν τη θρησκεία τους, αλλά πολύ δύσκολα μπορούσαν να χτίσουν νέους ναούς. Οι χριστιανοί των πόλεων διέμεναν σε διαφορετικές συνοικίες από τους Τούρκους, ενώ στην ύπαιθρο μπορούσαν να υπάρχουν οικισμοί ή χωριά αμιγώς χριστιανικά. Οι υπόδουλοι συνέχισαν τις δραστηριότητές τους, δηλαδή την καλλιέργεια της γης, την κτηνοτροφία, τη βιοτεχνία, το χερσαίο και το ναυτικό εμπόριο, το οποίο τους τελευταίους αιώνες της Τουρκοκρατίας γνώρισε ιδιαίτερη άνθιση. Την ίδια αυτή περίοδο ιδρύθηκαν και πολλά σχολεία π.χ. στην Κωνσταντινούπολη, στα Ιωάννινα, στη Χίο, στην Αθήνα, στις Κυδωνίες, στα Αμπελάκια κ.ά.
Καραβάνια
Η μεταφορά προϊόντων, μέσω των χερσαίων δρόμων, στις εμποροπανηγύρεις και στις αγορές των μεγάλων κέντρων της κεντρικής Ευρώπης και της Ασίας γινόταν με καραβάνια ζώων, κυρίως καμήλες. Εμπορεύονταν κυρίως αγροτικά και κτηνοτροφικά προϊόντα (π.χ.
σιτηρά, σταφίδα, μαλλί, καπνό κ.ά.) αλλά και προϊόντα βιοτεχνίας (μετάξι, βαμβάκι, λινάρι, νήματα κ.λπ.). Εισήγαγαν βιομηχανικά προϊόντα (π.χ. πολυτελή υφάσματα, οικιακά σκεύη), που τους έλειπαν, και ενίοτε και τρόφιμα (π.χ. σιτάρι), γουναρικά, κερί κ.ά., ανάλογα με τις ανάγκες.
Καραβάνι. Διόραμα της Βασιλικής Φατή.
Καραβάνι. Διόραμα της Βασιλικής Φατή.
Χάνια
Τα καραβάνια κατά τη διάρκεια των ταξιδιών τους, που ήταν πολυήμερα, στάθμευαν σε ειδικά οικήματα που βρίσκονταν κατά μήκος των εμπορικών δρόμων, τα χάνια ή καραβαν-σεράι. Τα χάνια πρόσφεραν ανάπαυση στους ταξιδιώτες, ξεκούραση και τροφή για τα άλογα.
Σε ένα χάνι του 19ου αιώνα. Διόραμα της Βασιλικής Φατή.
Δείτε την εικονική περιήγηση από την έκθεση "Το 21 αλλιώς" όπως παρουσιάστηκε στο Μουσείο Ελιάς και Ελληνικού Λαδιού στη Σπάρτη πατώντας στον τίτλο:
"Το '21 αλλιώς": Η Ελληνική Επανάσταση με φιγούρες και διοράματα PLAYMOBIL
