Ο χώρος του σημερινού Ελληνικού Κράτους ως τμήμα της Ανατολικής Ρωμαϊκής (Βυζαντινής) Αυτοκρατορίας (324-1453 μ.χ.) ανέδειξε σημαντικά πολιτιστικά και οικονομικά κέντρα όπως η Θεσσαλονίκη ή ο Μυστράς.
Κύρια χαρακτηριστικά της Αυτοκρατορίας αποτέλεσαν η ελληνική γλώσσα και γραμματεία καθώς και ο χριστιανισμός, του οποίου κορυφαίο κέντρο ευρύτερης ακτινοβολίας υπήρξε το Άγιο Όρος.
Η πτώση της Κωνσταντινούπολης στους Οθωμανούς το 1453 συγκλόνισε τον ήδη κατακερματισμένο και υπό ξένη κυριαρχία ελληνικό χώρο, καθώς και τον διάσπαρτο, στις πρώην κτήσεις της Βυζαντινής αυτοκρατορίας στα Βαλκάνια, τα παράλια του Εύξεινου Πόντου και τη Μικρά Ασία, ελληνισμό. Σφράγισε το τέλος της Αυτοκρατορίας και οροθέτησε την απαρχή της νέας ελληνικής ιστορίας, οπότε και ο απανταχού ελληνισμός οργανώνεται από τον Σουλτάνο υπό το Ορθόδοξο Πατριαρχείο στη Κωνσταντινούπολη.
Η ανάμνηση της βυζαντινής δόξας συνέβαλε στη διατήρηση της εθνικής ταυτότητας και στην Ελληνική Επανάσταση του 1821.
